Trong thời đại vật giá leo thang và cuộc sống đầy biến động, việc lập kế hoạch tài chính cá nhân không còn là lựa chọn mà là một kỹ năng sống thiết yếu. Bạn có thể kiếm được bao nhiêu tiền không quan trọng bằng việc quản lý và sử dụng tiền hiệu quả. Bài viết này sẽ hướng dẫn bạn theo 5+ nguyên tắc vàng về kế hoạch xây dựng tài chính cá nhân.

Kế hoạch tài chính cá nhân là gì?

Đó là quá trình đánh giá tài chính hiện tại, đặt mục tiêu, phân bổ nguồn lực và theo dõi việc thực hiện để đạt được mục tiêu trong ngắn và dài hạn.

Làm sao để bắt đầu lập kế hoạch tài chính cá nhân?

• Ghi lại chi tiêu trong 1 tháng.
• Đánh giá thu nhập – chi phí – nợ nần.
• Đặt mục tiêu cụ thể.
• Áp dụng quy tắc 50/30/20.
• Mở tài khoản tiết kiệm và quỹ đầu tư cơ bản.

Nguyên tắc #1: Hiểu rõ tình hình tài chính hiện tại của bạn

Tại sao cần đánh giá tài chính cá nhân trước tiên?

Đây là bước nền tảng. Bạn cần biết rõ mình đang có bao nhiêu tiền, thu nhập bao nhiêu, chi tiêu vào đâu và còn lại bao nhiêu mỗi tháng. Cụ thể:

• Thu nhập cố định: lương, thưởng, tiền thuê nhà...
• Chi phí thiết yếu: ăn uống, điện nước, học phí, xăng xe...
• Nợ nần hiện tại: vay ngân hàng, trả góp, thẻ tín dụng...

Tips: Dùng ứng dụng quản lý chi tiêu như MoneyLover, Sổ Thu Chi MISA, hoặc Excel để theo dõi trong ít nhất 3 tháng.

Nguyên tắc #2: Đặt mục tiêu tài chính rõ ràng

Tại sao mục tiêu tài chính lại quan trọng?

Không mục tiêu, bạn sẽ chi tiêu theo cảm tính. Hãy phân loại mục tiêu theo thời gian:

• Ngắn hạn (3–12 tháng): mua xe máy, du lịch, học thêm kỹ năng.
• Trung hạn (1–5 năm): mua xe ô tô, kết hôn, học cao học.
• Dài hạn (5–20 năm): mua nhà, nghỉ hưu, đầu tư lớn.

Tips: Áp dụng nguyên tắc SMART cho mục tiêu: Cụ thể – Đo lường được – Có thể đạt – Thực tế – Thời hạn rõ ràng.

Ví dụ: Mục tiêu mua căn hộ chung cư trong 3 năm tới

Áp dụng nguyên tắc SMART:

• Cụ thể (Specific): Mua căn hộ 2 phòng ngủ tại TP.HCM (quận ngoại ô như Thủ Đức hoặc Bình Chánh), diện tích khoảng 60–70m².
• Đo lường được (Measurable): Giá dự kiến 2 tỷ đồng. Đặt mục tiêu tiết kiệm được 600 triệu (30%) để trả trước.
• Có thể đạt (Achievable): Hiện bạn có 100 triệu tiết kiệm, thu nhập ròng mỗi tháng là 20 triệu → tiết kiệm 8 triệu/tháng (40% thu nhập).
• Thực tế (Relevant): Bạn độc thân, đã làm việc ổn định được 4 năm, muốn có không gian riêng để an cư và giảm chi phí thuê nhà.
• Thời hạn rõ ràng (Time-bound): Hoàn thành mục tiêu tiết kiệm 600 triệu trong vòng 36 tháng → trung bình tiết kiệm 16.7 triệu/tháng (kết hợp tiết kiệm + đầu tư sinh lời).

Nguyên tắc #3: Luôn chi tiêu ít hơn thu nhập

Bao nhiêu phần trăm thu nhập nên tiết kiệm?

Nguyên tắc phổ biến nhất là 50/30/20 hoặc 6 chiếc lọ:

• 50% cho chi tiêu thiết yếu
• 30% cho nhu cầu cá nhân
• 20% cho tiết kiệm và đầu tư

Nếu bạn đang có nợ, có thể thay đổi thành 60/20/20 để ưu tiên trả nợ. Tips: Thiết lập ngân sách cố định hằng tháng. Nếu chi vượt, hãy rà lại các khoản không cần thiết.

Nguyên tắc #4: Xây dựng quỹ dự phòng ít nhất 3–6 tháng chi phí

Quỹ dự phòng là gì?

Đây là khoản tiền dùng trong trường hợp khẩn cấp như mất việc, bệnh tật, tai nạn. Mức khuyến nghị:

• Độc thân: 3 tháng chi phí thiết yếu.
• Gia đình có con: 6 tháng trở lên.

Tips: Gửi quỹ dự phòng vào tài khoản tiết kiệm linh hoạt hoặc ví tiết kiệm có lãi suất cao (ví dụ: 1Long).

Nguyên tắc #5: Đầu tư thông minh – tránh để tiền "chết"

Đầu tư là gì và vì sao nên đầu tư sớm?

Đầu tư là cách giúp tiền của bạn sinh lời. Lạm phát mỗi năm có thể làm giảm sức mua của tiền, nên gửi tiết kiệm là chưa đủ.

Các hình thức đầu tư phổ biến hiện nay:

• Gửi tích luỹ online (ví dụ như 1Long): linh hoạt, ít rủi ro.
• Mua trái phiếu doanh nghiệp uy tín.
• Chứng khoán dài hạn.
• Đầu tư quỹ (bắt đầu lên kế hoạch bằng công cụ trước, như LUMO).

Tips: Bắt đầu với số tiền nhỏ, đa dạng hóa danh mục và hiểu rõ mức độ rủi ro.

Câu hỏi thường gặp về kế hoạch tài chính cá nhân

1. Tại sao tôi cần lập kế hoạch tài chính cá nhân?

Kế hoạch tài chính giúp bạn:

• Không rơi vào tình trạng “hết tiền cuối tháng”
• Chủ động tiết kiệm và đầu tư
• Chuẩn bị sẵn sàng cho các tình huống khẩn cấp
• Đạt được các mục tiêu lớn (mua nhà, cho con học…)

2. Tôi có nên tham gia khoá học về tài chính cá nhân?

Có, nếu bạn cảm thấy mình chưa có nền tảng vững chắc về tài chính. Một khoá học tài chính cá nhân sẽ giúp bạn:

• Hiểu các khái niệm cơ bản như ngân sách, tiết kiệm, đầu tư, nợ, lãi kép...
• Biết cách xây dựng và quản lý kế hoạch tài chính hiệu quả
• Tránh các sai lầm phổ biến khiến nhiều người mất tiền
• Tự tin đưa ra quyết định về tiền bạc

3. Nên chọn tiết kiệm hay đầu tư?

Cả hai!

• Tiết kiệm giúp bạn có quỹ dự phòng an toàn
• Đầu tư giúp bạn tăng trưởng tài sản lâu dài

👉 Kết hợp cả hai trong một kế hoạch tổng thể sẽ tối ưu nhất.

4. Khi nào nên bắt đầu lập kế hoạch tài chính cá nhân?

CÀNG SỚM CÀNG TỐT. Dù bạn đang là sinh viên, mới đi làm hay có gia đình, việc quản lý tiền bạc thông minh ngay từ hôm nay sẽ tạo nên sự khác biệt lớn trong tương lai.

Lập kế hoạch tài chính cá nhân không phức tạp như bạn nghĩ. Chỉ cần bạn bắt đầu bằng việc hiểu mình đang ở đâu, muốn đi đâu và dùng đúng công cụ hỗ trợ, bạn sẽ từng bước kiểm soát được tương lai tài chính của mình.

Hãy nhớ:

• Ghi chép rõ ràng
• Đặt mục tiêu cụ thể
• Tiết kiệm và đầu tư thông minh
• Rà soát định kỳ
• Có kế hoạch cho cả rủi ro và cơ hội

Xây dựng tài chính bền vững cùng 1Long

Tải ứng dụng