Cập nhật lần cuối: 24/09/2025

Tác giả: Nguyễn Minh An – Chuyên gia pháp lý & quản lý hành chính công

Trong đời sống thường ngày, đặc biệt tại Việt Nam, khái niệm “chủ hộ” gắn liền với hộ khẩu, đăng ký thường trú, tạm trú và nhiều thủ tục hành chính khác. Tuy nhiên, không phải ai cũng hiểu rõ: Chủ hộ là ai? Có quyền và nghĩa vụ gì? Khi cần thay đổi hoặc đăng ký chủ hộ mới thì thủ tục ra sao?

Bài viết này sẽ giải thích chi tiết về khái niệm chủ hộ, cơ sở pháp lý, vai trò trong quản lý dân cư, và đặc biệt là hướng dẫn cụ thể cách đăng ký chủ hộ mới theo quy định pháp luật hiện hành (Luật Cư trú 2020, có hiệu lực từ 01/7/2021 và các văn bản liên quan).

Chủ hộ là gì?

Chủ hộ là người đại diện hợp pháp cho hộ gia đình trong các quan hệ hành chính và pháp luật liên quan đến hộ khẩu.

Theo Luật Cư trú 2020, chủ hộ là người đứng tên trong sổ hộ khẩu hoặc trên cơ sở dữ liệu cư trú điện tử, được xác định làm người đại diện quản lý hộ gia đình.

• Chủ hộ thường là người có năng lực hành vi dân sự đầy đủ, có uy tín trong gia đình.
• Trong nhiều trường hợp, chủ hộ là cha, mẹ hoặc người lớn tuổi trong nhà.
• Chủ hộ có trách nhiệm khai báo, làm thủ tục cư trú cho các thành viên trong hộ.

Nói cách khác, “chủ hộ” là người đại diện chính thức của hộ gia đình trước pháp luật và cơ quan nhà nước.

Quyền và nghĩa vụ của chủ hộ

Quyền của chủ hộ:

• Đại diện hộ gia đình trong việc khai báo, đăng ký, thay đổi, xóa đăng ký thường trú, tạm trú.
• Được nhận thông tin, quyết định, thông báo từ cơ quan nhà nước về hộ khẩu.
• Đứng tên trong các giấy tờ liên quan đến hộ gia đình (ví dụ: sổ hộ khẩu cũ, giấy xác nhận cư trú).

Nghĩa vụ của chủ hộ:

• Khai báo trung thực về nhân khẩu của hộ.
• Thông báo kịp thời khi có thay đổi (có thành viên mới, thành viên chuyển đi, thay đổi nơi thường trú).
• Phối hợp với công an xã/phường trong việc quản lý dân cư.

Khi nào cần đăng ký chủ hộ mới?

Việc đăng ký chủ hộ mới phát sinh trong các tình huống sau:

1. Chủ hộ cũ mất hoặc mất năng lực hành vi dân sự.
2. Chủ hộ chuyển đi nơi khác và không còn thường trú tại địa chỉ hộ khẩu.
3. Có sự thỏa thuận trong gia đình muốn thay đổi người đứng tên chủ hộ (ví dụ: từ cha sang con, hoặc từ ông bà sang cha mẹ).
4. Tách hộ: Khi một thành viên muốn lập hộ mới và trở thành chủ hộ riêng.

Theo Điều 25, Luật Cư trú 2020, việc thay đổi chủ hộ cần đăng ký tại cơ quan đăng ký cư trú (công an xã, phường, thị trấn).

Điều kiện để trở thành chủ hộ mới

Người được chọn làm chủ hộ mới phải:

• Từ 18 tuổi trở lên, có năng lực hành vi dân sự đầy đủ.
• Có tên trong hộ gia đình (thành viên thường trú hoặc người được gia đình thống nhất).
• Được sự đồng thuận của các thành viên trong hộ gia đình.

Trong thực tế, công an phường/xã thường yêu cầu biên bản họp gia đình hoặc văn bản đồng ý của các thành viên đủ 18 tuổi khi đổi chủ hộ.

Thủ tục đăng ký chủ hộ mới

Bước 1. Chuẩn bị hồ sơ

Hồ sơ đăng ký thay đổi chủ hộ bao gồm:

• Tờ khai thay đổi thông tin cư trú (Mẫu CT01) theo Thông tư 56/2021/TT-BCA.
• Giấy tờ chứng minh quan hệ trong hộ gia đình (giấy khai sinh, giấy kết hôn, giấy chứng tử của chủ hộ cũ…).
• Văn bản đồng thuận của các thành viên từ 18 tuổi trở lên trong hộ gia đình.
• CCCD/CMND của người được chọn làm chủ hộ mới.

Bước 2. Nộp hồ sơ

• Nộp trực tiếp tại Công an xã, phường, thị trấn nơi hộ gia đình đang đăng ký thường trú.
• Hoặc nộp online qua Cổng dịch vụ công quốc gia: https://dichvucong.gov.vn.

Bước 3. Giải quyết hồ sơ

• Cơ quan công an sẽ kiểm tra hồ sơ, xác minh thực tế.
• Thời hạn giải quyết: 03 ngày làm việc (theo Luật Cư trú 2020).

Bước 4. Cập nhật dữ liệu cư trú

• Sau khi được chấp thuận, thông tin chủ hộ mới sẽ được cập nhật trên Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư.
• Hiện nay không còn cấp sổ hộ khẩu giấy mới, thay vào đó là xác nhận điện tử.

Phí và lệ phí khi đổi chủ hộ

Theo Thông tư 85/2019/TT-BTC, lệ phí đăng ký thay đổi thông tin cư trú (bao gồm thay đổi chủ hộ) do Hội đồng nhân dân cấp tỉnh quy định, dao động 10.000 – 30.000 đồng/lần. Nhiều địa phương đã miễn lệ phí để khuyến khích người dân cập nhật dữ liệu cư trú.

Ví dụ thực tế

• Trường hợp 1: Ông A là chủ hộ, sau khi ông mất, gia đình thống nhất chọn bà B (vợ) làm chủ hộ mới. Hồ sơ kèm giấy chứng tử của ông A, biên bản đồng ý của các con.
• Trường hợp 2: Anh C muốn tách khỏi hộ cha mẹ để lập hộ riêng. Khi đó anh C sẽ là chủ hộ mới của hộ tách ra, chỉ cần chuẩn bị hồ sơ tách hộ và đăng ký theo quy định.
• Trường hợp 3: Gia đình muốn đổi chủ hộ từ cha sang con trai để thuận tiện cho giao dịch ngân hàng và giấy tờ nhà đất. Các thành viên ký đồng ý và nộp hồ sơ đổi.

Những sai lầm và thắc mắc thường gặp khi đổi chủ hộ

Trong quá trình làm thủ tục đổi chủ hộ, nhiều gia đình thường gặp phải những vướng mắc và hiểu nhầm khiến hồ sơ bị chậm trễ hoặc phải bổ sung nhiều lần. Dưới đây là tổng hợp những sai lầm phổ biến và các câu hỏi thường gặp kèm giải thích chi tiết:

1. Thiếu văn bản đồng thuận của các thành viên

Theo quy định, để đổi chủ hộ cần có sự đồng ý của tất cả các thành viên từ 18 tuổi trở lên trong hộ gia đình. Nếu không có biên bản đồng thuận hoặc giấy xác nhận chữ ký, hồ sơ sẽ bị trả lại. Vì vậy, trước khi nộp, gia đình nên họp và lập văn bản thống nhất để tránh mất thời gian.

2. Không nộp đủ giấy tờ chứng minh quan hệ

Cơ quan công an cần có căn cứ để xác minh mối quan hệ giữa các thành viên hộ gia đình. Trường hợp thiếu giấy khai sinh, giấy kết hôn, giấy chứng tử (nếu chủ hộ cũ đã mất)… thì hồ sơ sẽ chưa được giải quyết. Do đó, người làm thủ tục nên chuẩn bị đầy đủ trước.

3. Hiểu nhầm về “sổ hộ khẩu giấy”

Nhiều người vẫn nghĩ rằng khi đổi chủ hộ sẽ được cấp một cuốn sổ hộ khẩu giấy mới. Thực tế, từ ngày 01/7/2021, sổ hộ khẩu giấy đã chính thức bị thu hồi theo Luật Cư trú 2020. Thông tin cư trú, bao gồm chủ hộ, hiện chỉ được cập nhật trên Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư. Khi cần chứng minh, bạn sẽ được cấp giấy xác nhận cư trú hoặc tra cứu trực tuyến.

4. Có bắt buộc đổi chủ hộ khi chủ hộ đi làm xa?

Câu trả lời là không bắt buộc. Nếu chủ hộ vẫn còn đăng ký thường trú tại địa chỉ cũ thì không cần đổi. Chỉ khi chủ hộ chuyển nơi thường trú, không còn cư trú hợp pháp tại địa chỉ đó, thì hộ gia đình mới cần cử người khác làm chủ hộ.

5. Người dưới 18 tuổi có được làm chủ hộ không?

Theo Luật Cư trú, chủ hộ phải từ 18 tuổi trở lên và có năng lực hành vi dân sự đầy đủ. Người dưới 18 tuổi không thể đứng tên làm chủ hộ, kể cả khi là người duy nhất còn lại trong hộ. Trường hợp đặc biệt này sẽ do cơ quan công an và người giám hộ xem xét.

6. Thời gian giải quyết thủ tục đổi chủ hộ

Nhiều người lo lắng thủ tục kéo dài. Thực tế, theo Luật Cư trú 2020, cơ quan công an xã/phường phải giải quyết trong vòng 03 ngày làm việc kể từ khi nhận đủ hồ sơ hợp lệ. Nếu hồ sơ thiếu, người dân sẽ được hướng dẫn bổ sung.

Như vậy, chủ hộ là người đại diện hợp pháp của hộ gia đình trong các vấn đề cư trú. Khi cần thay đổi (do chủ hộ mất, chuyển đi, hoặc tách hộ), gia đình phải làm thủ tục đăng ký chủ hộ mới tại cơ quan công an hoặc qua dịch vụ công trực tuyến.

Xây dựng tài chính bền vững cùng 1Long

Tải ứng dụng